Ֆիզիկա

Գազերի ճնշումը

Գազը բաղկացած է հսկայական քանակությամբ մոլեկուլներից, այդ պատճառով նրանց բախումների թիվը չափազանց մեծ է։ Առանձին մոլեկուլի բախման ուժը թեև թույլ է, բայց բոլոր մոլեկուլների ազդեցությունն անոթի պատերին զգալի ճնշում է առաջացնում։ՈւշադրությունԵթե գազի զանգվածն ու ջերմաստիճանը մնում են անփոփոխ, ապա գազի ծավալի փոքրացման դեպքում նրա ճնշումը մեծանում է, իսկ ծավալի մեծացման դեպքում՝ փոքրանում: Հեղուկներն ու գազերը իրենց վրա գործադրվող ճնշումը միատեսակ են հաղորդում բոլոր ուղղություններով։ Այս օրենքը կրում է  այն հայտնագործող Բլեզ Պասկալի անունը՝ Պասկալի օրենք:Հեղուկների ճնշումը

Հեղուկներն ու գազերը բոլոր ուղղություններով փոխանցում են ոչ միայն իրենց վրա գործադրվող արտաքին ճնշումը, այլև այն ճնշումը, որ գոյություն ունի իրենց ներսում սեփական մասերի կշռի շնորհիվ։ Հեղուկի վերին շերտերը ճնշում են գործադրում միջին շերտերի վրա, միջին շերտերը՝ ստորին շերտերի վրա, վերջիններս էլ՝ հատակի վրա։Հանգստի վիճակում գտնվող հեղուկի կողմից գործադրվող ճնշումը կոչվում է հիդրոստատիկ ճնշում։Հիդրոստատիկ ճնշման բանաձևն է ՝ p=ρgh, որտեղ ρ -ն՝ հեղուկի խտությունն է, հ -ը հեղուկի սյանբարձրությունը՝ g=9,8Նկգ

Շփում, հպվող մարմինների մեխանիկական ազդեցություն։ Տեղի ունի մարմինների հպվող մակերևույթների հարաբերական շարժման ժամանակ (արտաքին շփում), կամ հեղուկների, գազերի կամ դեֆորմացվող մարմինների ներքին զուգահեռ շերտերի փոխադարձ տեղաշարժի ժամանակ (ներքին շփում)։Այսուհետ, շփում ասելով ի նկատի կունենանք արտաքին շփումը։Շփումը հիմնականում էլեկտրոնային բնույթ ունի, եթե նյութը գտնվում է նորմալ վիճակում։ Գերհաղորդիչ վիճակում, կրիտիկական ջերմաստիճանից հեռու պայմաններում, շփման հիմնական աղբյուր են հանդիսանում ֆոնոնները, իսկ շփման գործակիցը փոքրանում է շատ անգամ։

Շփման ուժ

Շփման ուժը առաջանում է երկու հպվող մարմինների հարաբերական շարժման ժամանակ և խոչնդոտում է նրանց շարժումը։ Շփման առաջացման պատճառը մակերևույթների խորդուբորդություններն են և մոլեկուլների փոխազդեցությունը։ Շփման ուժը կախված է նյութի տեսակից և նրանից, թե մարմիններ միմյանց ինչ ուժով են սեղմում։ Շփման պարզագույն մոդելներում (Կուլոնի օրենքը շփման համար), համարվում է, որ շփման ուժը ուղիղ համեմատական է շփվող մակերևույթների միջև ռեակցիայի ուժին։Ազատ մարմնի դիագրամ ՝ թեքահարթակի վրա գտնվող բլոկի համար: I և J վեկտորներ են, որոնք նշում են ուժերի ուղղությունները և մեծությունները: N-ն նորմալճնշման ուժն է, mg-ն ծանրության ուժն է, իսկ F-ն `շփման ուժը:

Շփման ուժի տեսակներ

Շփման ուժերը բաժանվում են երեք տեսակների։Սահքի շփման ուժ, առաջանում է հպվող մարմինների հրաբերական շարժման ժամանակ,ուղղված է շարժման ուղղությանը հակառակ։Ճոճման շփման ուժ, առաջանում է մի մարմնի, մյուսի մակերևույթին ճոճվելու ժամանակ։Դադարի շփման ուժ, առաջանում է հպվող մակերևույթներին և խանգարում հարաբերական շարժմանը։Այդ ուժը պիտի հաղթահարել,որպեսզի շարժման մեջ դնել մարմիններից որևէ մեկը։Գլորման շփման ուժ, առաջանում է հպվող մարմիններին, մարմիններից մեկի՝ մյուսի մակերևույթին գլորման ժամանակ, ուղղված է գլորման ուղղությանը հակառակ։ Որոշվում է M=pN բանաձևով:

Շփման ուժ ձգողության ուժ առաձկականության ուժ կշիռ

Շփման ուժը այն ուժն է որը առաջանում է երկու շփվող մակերեսների միջև և ուղղված է շարժմանը հակառակ

Երկրի ձգողության ուժը ցույց է տալիս թե ինչ ուժով է երկիրը ձգում այդ ուժը նաև անվանում են գրավիտացիոն ուժ

F=mg

g=10ն\կգ

m=42

F=mg

F=42×10=420

Առաձգականությանուժ է այն ուժը որը առաջանում է դեֆորմացիայի ժամանակ։

F=-kx հուկի օրենքը

Առաձգականության ուժը ձգտում է առարկան բերել իր նախկին տեսքին։

Մարմնի կշիռ է կոչվում այն ուժը որը ազդում է հորիզոնական հենարանի վրա երկրի ձգողության հետևանքով։

Հրթիռը երկրագնդից մինչև արև հաղթահարում է 1000 կմ հեռավորությունը, 3 ժամում։ Գտնել հրթիռի արագությունը։

V=1000կմ S=Vt

t=3ժ S=3000

S=?

Գնացքը 300կմ անցնում է 10 ժամում։

Գտնել գնացքի արագությունը։

V=300 կմ S=?

t=10 ժ S=V:t=300:10=30կմ/ժ

Մեխանիկական շարժում

Ժամանակի ընթացքում առարկայի դիրքի փոփոխությունը տարածության մեջ կոչվում է մեխանիկական շարժում։

Տեղափոխություն

Տեղափոխություն է կոչվում մարնի դիրքի փոփոխությունը։

Հետագիծ

Հետագիծ է կոչվում մարմնի հետևից թողած գիծը։

Անցած ճանապարհ

Անցած ճանապարհ է կոչվում հետագծի երկարությունը։{Տ}

Արագություն

Արագություն է կոչվու միավոր ժամանակում անցծ ճանապարհը։

Ավտոմեքենան 3 ժամումհաղթահարում է 900 կմ։ V-?

S-900կմ V=S:t=900:3=300

t-3ժ V=300